طریقه باطل کردن عقد موقت | مراحل، احکام و نکات شرعی مهم
عقد موقت چیست و چه زمانی قابل پایان است؟
عقد موقت (صیغه) نوعی ازدواج شرعی در فقه شیعه است که برای مدت معین و با مهریه مشخص بین زن و مرد منعقد می‌شود. برخلاف ازدواج دائم، این نوع عقد پایان‌پذیر است و میتوان آن را پیش از پایان مدت تعیین‌شده نیز باطل یا منحل کرد، مشروط بر رعایت احکام شرعی.
راه‌های پایان دادن به عقد موقت
-
اتمام زمان عقد:
ساده‌ترین راه پایان عقد موقت، رسیدن به پایان مدت توافق‌شده است. در این حالت، عقد خودبه‌خود منقضی می‌شود و نیازی به طلاق یا اعلام خاصی نیست. -
بذل مدت از سوی مرد (فسخ مدت):
مرد می‌تواند پیش از پایان مدت، بقیه‌ی آن را به زن ببخشد. این عمل به زبان فقهی «بذل مدت» نام دارد و با نیت و لفظ صحیح انجام می‌شود. این روش، اصلی‌ترین راه باطل کردن عقد موقت پیش از پایان آن است. -
بطلان عقد به دلیل وجود اشکال شرعی:
اگر در زمان عقد، یکی از شرایط صحت عقد رعایت نشده باشد (مثلاً زن شوهر داشته باشد یا عدم رضایت یکی از طرفین)، عقد از ابتدا باطل محسوب می‌شود. -
فسخ عقد در صورت وجود عیب:
اگر یکی از طرفین، عیبی مهم داشته باشد که در زمان عقد پنهان مانده و طرف مقابل را از ادامه‌ی رابطه منصرف کند، در برخی موارد امکان فسخ عقد وجود دارد.
طریقه بذل مدت توسط مرد چگونه است؟
برای باطل کردن عقد موقت پیش از موعد، مرد باید باقی‌مانده‌ی مدت را ببخشد. نحوه‌ی انجام این عمل:
-
نیت قلبی به پایان عقد داشته باشد
-
لفظ بذل مدت را به زبان بیاورد، مانند:
«مدت باقی‌مانده از عقد را به تو بخشیدم» -
توصیه می‌شود در حضور شاهد یا حتی با ثبت مکتوب انجام شود (به‌ویژه برای جلوگیری از اختلاف)
در صورت بذل مدت، زن باید عده نگه دارد (تقریباً ۴۵ روز برای عقد بدون نزدیکی، و ۲ عادت ماهانه برای عقد با نزدیکی)
آیا زن هم می‌تواند عقد موقت را باطل کند؟
در عقد موقت، برخلاف عقد دائم، زن حق طلاق یا فسخ یک‌جانبه ندارد، مگر اینکه این حق در ضمن عقد شرط شده باشد. در غیر این‌صورت، تنها در شرایط خاص مثل:
-
عدم پرداخت مهریه
-
ضرر شدید
-
غش در معرفی طرف مقابل
میتوان به حاکم شرع مراجعه کرد تا حکم فسخ را صادر کند.
احکام عده بعد از پایان عقد موقت
-
اگر رابطه زناشویی صورت نگرفته، زن عده ندارد
-
اگر رابطه صورت گرفته باشد، زن باید عده نگه دارد
-
مدت عده: دو بار پاک شدن از حیض یا ۴۵ روز در صورت یائسگی یا عدم عادت ماهانه
-
در مدت عده، ازدواج مجدد با مرد دیگر جایز نیست
توصیه‌هایی هنگام پایان عقد موقت
-
اگر امکان‌پذیر است، اتمام عقد با احترام و توافق باشد
-
مرد حتماً مهریه کامل را بپردازد
-
اگر عقد رسمی نشده، بهتر است پایان آن مکتوب و مستند باشد
-
در صورت بروز اختلاف، به مشاور مذهبی یا حقوقی مراجعه شود
-
احکام عده را با دقت رعایت کنید تا شرعی باشد و عقد بعدی باطل نشود
جمع‌بندی
باطل کردن عقد موقت در فقه شیعه کاملاً تعریف‌شده و مشروع است. مرد می‌تواند با بذل مدت، عقد را پیش از موعد تمام کند. زن نیز در صورت وجود شرایط خاص، می‌تواند از طریق حاکم شرع یا شرط ضمن عقد اقدام نماید. رعایت اصول شرعی، احترام متقابل و پرداخت کامل حقوق (به‌ویژه مهریه) در پایان این نوع رابطه بسیار مهم است.