صیغه ایرانیان یا همان ازدواج موقت، یکی از پدیده‌هایی است که در فرهنگ شیعه و به‌ویژه در جامعه ایران جایگاه خاصی دارد. این نوع ازدواج با وجود مشروعیت شرعی و قانونی‌اش، همواره محل بحث‌های اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی بوده و نگاه‌های متفاوتی نسبت به آن وجود دارد. در این پست به بررسی مفهوم صیغه در جامعه ایران، دلایل گرایش افراد به آن و چالش‌هایی که پیرامون آن مطرح است می‌پردازیم.
مفهوم صیغه در فرهنگ ایرانی
صیغه یا ازدواج موقت، نوعی از ازدواج است که در آن مدت زمان مشخص و مهریه تعیین می‌شود. این نوع ازدواج بیشتر در میان شیعیان رایج است و از دیدگاه شرعی در فقه شیعه مشروع و مجاز محسوب می‌شود. در فرهنگ سنتی ایران، صیغه بیشتر در شرایط خاص و به عنوان راهکاری موقت و اضطراری تلقی می‌شده است، اما در دهه‌های اخیر با تغییرات اجتماعی، گرایش به آن افزایش یافته است.
دلایل گرایش به صیغه در ایران
دلایل زیادی وجود دارد که برخی افراد به صیغه روی می‌آورند. برخی از مهم‌ترین دلایل عبارتند از:
-
مشکلات اقتصادی و عدم توانایی برای ازدواج دائم
-
افزایش سن ازدواج و نیاز به رابطه عاطفی و جنسی مشروع
-
مهاجرت و اقامت موقت در شهر یا کشور دیگر
-
فقدان حمایت اجتماعی برای زنان بی‌سرپرست یا مطلقه
در بسیاری از موارد، صیغه به عنوان راهی برای پاسخ به نیازهای مشروع افراد بدون زیر پا گذاشتن ارزش‌های دینی مطرح می‌شود. با این حال، بسیاری از منتقدان معتقدند که صیغه به‌ویژه در برخی موارد به‌نوعی بهره‌کشی از زنان منجر می‌شود.
چالش‌ها و انتقادات نسبت به صیغه ایرانیان
یکی از مهم‌ترین انتقادات وارد شده به صیغه، عدم ثبت رسمی بسیاری از این نوع ازدواج‌هاست. عدم ثبت قانونی صیغه باعث می‌شود حقوق زنان در مواردی مانند مهریه، حضانت فرزند یا ارث نادیده گرفته شود.
از سوی دیگر، نگاه منفی جامعه به زنان صیغه‌ای باعث طرد اجتماعی آن‌ها شده و در بسیاری موارد این زنان مجبور می‌شوند رابطه‌شان را پنهان نگه دارند. این پنهان‌کاری، آسیب‌های روانی و اجتماعی متعددی به دنبال دارد.
همچنین برخی افراد و کارشناسان، صیغه را ابزاری برای فرار از مسئولیت‌های ازدواج دائم می‌دانند که می‌تواند بنیان خانواده را در بلندمدت تضعیف کند.
آیا صیغه ایرانیان نیاز به بازنگری دارد؟
با توجه به تغییرات اجتماعی و اقتصادی در جامعه امروز ایران، بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند که قوانین و سیاست‌های مربوط به صیغه باید مورد بازنگری قرار گیرند. حمایت از حقوق زنان در ازدواج موقت، الزام به ثبت قانونی، آموزش حقوقی و آگاهی‌بخشی عمومی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به بهبود وضعیت فعلی کمک کنند.
صیغه به‌عنوان بخشی از فرهنگ و فقه شیعه، در ایران جایگاه تثبیت‌شده‌ای دارد. اما برای اینکه این نهاد بتواند کارکرد مثبت خود را داشته باشد، باید با نیازهای واقعی جامعه هماهنگ شده و از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری شود.